دولت دونالد ترامپ نشان داده است که ارزشهای حقوق بشری در سیاست خارجی جز اولویتهایش نیست. در مطلب پیش رو با توجه به تشکیل کمیسیون حقوق بشری در وزارت خارجه آمریکا این موضوع را بررسی کردیم.
کاخ سفید از تشکیل یک کمیسیون حقوق بشر در وزارت خارجه آمریکا خبرداد. به گفته مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده قرار است خانم مری گلندون ریاست این کمیسیون موسوم به «حقوق قطعی» را برعهده داشته باشد.
مایک پمپئو مقابل خبرنگاران اعلام کرد که امیدوار است چنین کمیسیونی موفق شود نقش اصلی و مفهوم صحیح حقوق بشر را تغییر دهد.
خانم گلندون که استاد حقوق در دانشگاه هاروارد و سفیر سابق آمریکا در واتیکان است، در این کنفرانس خبری در سخنانی کوتاه ابراز امیدواری کرد که این کمیسیون بتواند نقش مهم خود را به درستی اجرا کند.
تشکیل چنین کمیسیونی در حالی است که کاخ سفید در ماههای اخیر مورد شدیدترین انتقادات قرارگرفته است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده و رابطه تنگاتنگ او با کشورهایی که عمدتا در موضوع حقوق بشر پرونده سیاهی دارند، زیر ذره بین رسانهها و منتقدان کاخ سفید است. رئیس جمهوری آمریکا اولین سفر رسمی خود پس از حضور در کاخ سفید را نیز به عربستان سعودی داشت.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان یکی از صمیمیترین دوستان دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا است. این در حالی است که محمد بن سلمان از زمان به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۵ میلادی، این کشور را درگیر جنگ یمن و کشتارها دهها هزار نفر کرده است.
شدیدترین انتقادات علیه ولیعهد عربستان البته از اکتبر سال ۲۰۱۸ میلادی یعنی زمان قتل جمال خاشقچی، روزنامهنگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول آغاز شد. تحقیقات سی آی ای، ترکیه و سازمان ملل نشان دادند که محمد بن سلمان در قتل جمال خاشقچی نقش داشته است.
ایالات متحده به رهبری دونالد ترامپ یکی از مهم ترین متحدان عربستان سعودی در سه سال گذشته بوده است. نه تنها دولت آمریکا دست از کمک تسلیحاتی به عربستان در جنگ یمن نکشیده بلکه رئیس جمهوری آمریکا حتی پس از قتل جمال خاشقچی با وجود انتقادات فراوان سعی نکرد تا رویه سیاسی خود با این کشور را تغییر دهد.
دونالد ترامپ در یکی از واکنشهایش نسبت به قتل خاشقچی اعلام کرد که هرچند انتظار دارد واقعیت در این زمینه منتشر شود اما وی در مقام رئیس جمهوری نمیتواند از میلیاردها دلاری که سالانه عربستان به جیب آمریکاییها میریزد به خاطر احتمال نقش ولیعهد سعودی در این قتل بگذرد. این سخنان واکنشهای فراوانی را برانگیخت اما باعث نشد ترامپ از سیاستهایش صرفنظرکند.
عکس مشهور دونالد ترامپ در آخرین نشست گروه بیست در اوزاکای ژاپن نیز شاهدی بر این مدعاست. در حالی که بقیه رهبران در عکس دسته جمعی به دوربین نگاه میکنند، ترامپ و بن سلمان در میانه عکس در حال گفتگو هستند.
رئیس جمهوری ایالات متحده در دیداری که بصورت دوجانبه با محمد بن سلمان در حاشیه اجلاس گروه بیست داشت ولیعهد عربستان را یک دوست خواند و گفت: «شما کار خیره کنندهای [در کشورتان] انجام دادهاید.»
او در مورد عملکرد محمد بن سلمان در عربستان افزود: «فکر میکنم کاری که شما به طور خاص برای زنان انجام دادید (با توجه به آنچه روی داده) مانند یک انقلاب در مسیری بسیار مثبت است.»
کاخ سفید، مانند اغلب دول در جهان، همواره استانداردهای دوگانهای نسبت به رعایت حقوق بشر و تعریف روابط دوجانبه بر مبنای چنین ارزشهایی داشته است اما دونالد ترامپ از زمان کسب قدرت، تاکنون بارها نشان داده که در این موضوع بسیار دورتر و فراتر از استانداردهای مدنظر روسای جمهوری پیشین است.
رئیس جمهوری آمریکا دستکم در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا همواره از ارتباط نزدیک خود با حاکمان غیردموکراتیک گفته و به این موضوع افتخار کرده است. نمونههای دیگر حمایت قاطع ترامپ از رئیس جمهوری مصر همچنین محمد بن زاید، رهبر امارات است.
دونالد ترامپ پس از سه سال حضور در کاخ سفید نشان داده است که حقوق بشر در سیاست خارجی آمریکا تنها در جایی معنا پیدا میکند که منافع آمریکا را تامین کند. این موضوع در سفر بن سلمان به ایالات متحده به وضوح نشان داده شد؛ دونالد ترامپ در مقابل خبرنگاران عکسی از تجهیزات و جنگندههایی که در سفر ولیعهد عربستان به این کشور فروخته شده را نشان داد و با افتخار گفت که سلاحها میلیونها دلار پول به خزانه آمریکا میفرستد و «پول زیادی برای ولیعهد عربستان» نیست.
ایجاد رابطه دیپلماتیک با کره شمالی و «برقراری صلح» در شبه جزیره کره یکی از مهمترین موفقیتهای دونالد ترامپ در سیاست خارجی محسوب میشودبا این وجود او به ندرت از عدم رعایت حقوق بشر در کره شمالی انتقاد کرده است.
آقای ترامپ حتی در توییتی اعلام کرد که احترام مردم کره شمالی به رهبرشان را تقدیر میکند. این در حالی است که به گفته سازمان ملل و بسیاری از سازمان های مدافع حقوق بشر، کره شمالی تحت رهبری کیم جونگ-اون یکی از غیردموکراتیکترین کشورهای جهان به شمار میرود.
رکس تیلرسون، اولین وزیر خارجه آمریکا در دوره دونالد ترامپ در یکی از اولین سخنرانیهای خود برای مقامات وزارت خارجه تاکید کرده بود که آنچه «برای کاخ سفید اهمیت دارد در درجه اول منافع آمریکا است و نه ارزشها.» این سخنان با واکنش تند سازمان دیدهبان حقوق بشر مواجه شد.
به نظر میرسد وزارت خارجه آمریکا سرانجام با افزایش انتقادات نسبت به چشم پوشی این کشور از عدم رعایت حقوق بشر در کشورهای متحد کاخ سفید، قصد دارد سروسامانی به این اوضاع بدهد تا شاید بار انتقادات کاهش پیداکند. باید منتظر ماند و دید آیا این کمیسیون حقوق بشر میتواند دستکم از فشار انتقادات رسانههای داخلی این کشور روی کاخ سفید بکاهد.