آگهیربع قرن پیش در چنین روزی ۱۴ نوامبر از سوی سازمان جهانی بهداشت و فدراسیون بینالمللی دیابت به عنوان «روز جهانی دیابت» نامگذاری شد و سرانجام در سال ۲۰۰۶ به عنوان یکی از روزهای رسمی تقویم سازمان ملل متحد انتخاب گردید.
هدف از نامگذاری این روز آگاهسازی مردم دنیا از این بیماری، پیشگیری و راههای درمان آن است.
بیماری دیابت یک اختلال مربوط به سوخت و ساز قند در بدن است که در آن میزان مصرف گلوکز یا قند خون افزایش مییابد.
دیابت سه نوع اصلی دارد:
- دیابت نوع ۱ که تخریب سلولهای بتا در پانکراس سبب میشود تا سلولهای بدن قادر نباشند به سوخت و ساز گلوکز بپردازند. دیابت نوع ۱ معمولا به صورت مادرزادی و در سنین کودکی پدیدار میآید.
- دیابت نوع ۲ که شرایطی است که در آن سلولهای بدن نسبت به انسولین مقاوم شده و پاسخ مناسبی به آن نمیدهند و به دنبال آن جذب گلوکز دچار اختلال شده و قند خون افزایش مییابد. دیابت نوع ۲ همچنین میتواند به علت کاهش ترشح انسولین به وقوع بپیوندد.
- دیابت بارداری که از جهاتی شبیه به دیابت نوع ۲ است ولی در شرایط بارداری و معمولا به طور موقت رخ میدهد. این نوع دیابت در بین حدود ۵ تا ۱۰ درصد زنان باردار مشاهده شده و درصورت رعایت کردن دستورالعملهای پزشکی قابل معالجه است. بنا به نوع دیابت و میزان پیشرفت بیماری درمانهای متفاوتی برای آن وجود دارد. مصرف «متفورمین» برای کاهش میزان قند خون و«تزریق انسولین» از شناختهشدهترین راههای درمان هستند. هرچند در مبتلایان به نوع ۱ به علت نبود انسولین فرد باید حتما انسولین را به صورت تزریقی دریافت کند.
نه تنها روشهای دارویی بلکه تغییر سبک زندگی از جمله کاهش وزن، افزایش تحرک، اصلاح تغذیه و کاهش مصرف الکل و دخانیات میتوانند نقش موثر در درمان فرد ایفا کنند.
در سالهای اخیر تکنولوژیهای جدید بر آن شدهاند تا روشهای جدید برای شناسایی و درمان دیابت بیابند. تکنولوژیهای دیجیتالی که انسولین خون را به طور اتوماتیک اندازه میگیرند و تزریق آن را به صورت خودکار و با درد بسیار کم صورت میدهند کیفیت زندگی بیماران را بهبود میبخشند و سبب حضور آسانتر آنان در کار و فعالیتهای اجتماعی میشوند.
از دیگر مسائل بحث برانگیز در زمینه مدیریت دیابت آموزش دادن کودکان مبتلا به نوع ۱ است، چرا که تغذیه آنان باید کنترل شده باشد، امری که برای والدین، معلمان و مسئولان آموزشی بسیار دشوار مینماید. همچنین کودکان مقاومت بیشتری در برابر تزریق انسولین از خود نشان میدهند.
صنایع دارویی و غذایی بسیاری در تلاشند تا با ارائه محصولات جدید زندگی مبتلایان را تسهیل کنند. داروهایی که تاثیرات درمانی بالاتری دارند و مواد غذایی که میتوانند جایگزین خوبی برای مواد غذایی ممنوعه برای این افراد باشد.
حقایقی که درباره دیابت باید بدانیم:
- حدود ۴۲۰ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به بیماری دیابت هستند و این رقم ظرف ۲۰ سال آینده دوبرابر خواهد شد.
- سالانه بیش از ۱.۵ میلیون نفر به دلیل این بیماری جان میبازند. بخش عمدهای از جانباختگان در کشورهایی با درآمد کم و متوسط هستند.
- مرگ در اثر دیابت در ۱۰ سال آینده به میزان ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.
- حدود ۹۰ درصد از مبتلایان به دیابت، به بیماران دیابتی نوع ۲ تعلق دارد.
- حدود ۷۰ درصد از موارد دیابت نوع ۲ قابل پیشگیری است. ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی روزانه همراه با رژیم غذایی مناسب میتواند خطر ابتلاء به این بیماری را تا حد زیادی پایین بیاورد.
- عدم آگاهی در مورد دیابت و همچنین دسترسی نداشتن به امکانات دارویی و درمانی میتواند بیماران مبتلا به دیابت را در خطر نابینایی، قطع عضو، نارسایی کلیوی و سکته قلبی و مغزی قرار دهد.
- چاقی مهمترین علت ابتلا به دیابت است. از هر ۳ فرد بالای ۱۸ سال ۱ نفر دارای اضافه وزن و از ۱۰ فرد بالای ۱۸ سال ۱ نفر مبتلا به چاقی است.
- تعداد مبتلایان به دیابت در ایران در سال ۲۰۰۰ حدود ۲ میلیون نفر بوده که این رقم تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۶.۵ میلیون نفر خواهد رسید.
- تعداد مبتلایان به دیابت در افغانستان در سال ۲۰۰۰ میلادی حدود نیم میلیون نفر بوده که تا سال ۲۰۳۰ این رقم به ۱.۵ میلیون نفر افزایش خواهد یافت.