کرد، کاتالان؛ تشابه های دو اقلیت در انتظار استقلال

آگهی

عزم مقامات اقلیم کردستان عراق و کاتالونیای اسپانیا برای برگزاری همه پرسی استقلال فارغ از عملی شدن این وعده، با توجه به تبعات منطقه ای و جهانی این دو رویداد در نوع خود جالب توجه است. این همه پرسی در تاریخ ۲۵ سپتامبر در اقلیم کردستان عراق برگزار شد و ۶ روز بعد از آن، یعنی امروز در اول ماه اکتبر در کاتالونیای اسپانیا برگزار می شود.

President #Barzani‘s insistence on conducting self-determination is rallying all parties around the #KurdistanReferendum for #YesKurdistan. pic.twitter.com/AnHtyqKIJs

— Ari Mamshae (@Mamshae) 11 septembre 2017

مهمترین نقطه مشترک این دو همه پرسی مخالفتها و انتقادهای منطقه‌ای و قاره‌ای و فراتر از آن جهانی است. اتحادیه اروپا دیروز و کاخ سفید امروز از مقامات کرد خواسته اند تا با درنگ در برگزاری همه پرسی با مقامات دولت عراق مذاکره کنند. در اروپا هم هیچ کدام از دولتها و یا حتی نهادهای این قاره از برگزاری همه پرسی کاتالونیا دفاع نکرده اند و مادرید همواره تمام راههای قانونی را استفاده کرده تا مانع از برگزاری همه پرسی استقلال کاتالونیا شود. اما رهبران اقلیم کردستان عراق و کاتالونیای اسپانیا، که هزاران کیلومتر از هم فاصله دارند مصر بر برگزاری همه پرسی هستند و اعتقاد دارند که ۵۰ بعلاوه یک درصد از واجدان شرایط موافق استقلال هستند.

Kurdistan is not Iraq. Catalonia is not Spain. #KurdistanReferendum#Cataloniapic.twitter.com/oXdbCWNzEX

— Diyar Amin (@AminDiyar) 11 septembre 2017

نزدیک بودن دو همه پرسی و تشابه برخی از خواسته های تاریخی مردم دو منطقه باعث نزدیکی میان رهبران و مقامات آنها شده است. نزدیکی که به جز همه پرسی استقلال نمی توان دلیل دیگری از جمله تجاری، فرهنگی و یا اقتصادی برای آن پیدا کرد. در همین زمینه برخی از مقامات دو منطقه در ماههای اخیر با یکدیگر دیدار کرده اند و چه کردها و چه کاتالان‌ها بطور قاطع از همه پرسی استقلال و جدایی دفاع کرده اند.

بیشتر بخوانید:
هر آنچه درباره همه پرسی استقلال در اقلیم کردستان عراق باید بدانیم
موافقت پارلمان کردستان عراق با همه‌پرسی استقلال؛ آیا جنگی نفتی در راه است؟

در ماه مه گذشته فلاح مصطفی، دبیرکل روابط خارجی اقلیم کردستان عراق با وزیر خارجه منطقه کاتالونیا، مارینا فالکو دیدار کرد. طرفین در این دیدار بر اهمیت برگزاری همه پرسی و حمایت مردم دو منطقه کاتالونیا و کردستان عراق از این خواسته تاریخی تاکید کردند.

Today in Brussels at a rally of Kurdistani people to show support for the #Kurdistanreferendum ✌️#twitterkurdspic.twitter.com/AmJSiqPr1k

— Zana Kurda (@ZanaKurda) 16 septembre 2017

در ماه اوت هم کیم اروفات، نماینده پیشین پارلمان کاتالونیا و یکی از مهمترین شخصیتهایی که در دو دهه اخیر پیگیر برگزاری همه پرسی استقلال بوده است اعلام کرد که جامعه جهانی باید از خواست کردهای عراق برای برگزاری همه پرسی حمایت کند چرا که در هر حال کردهای این کشور شرایطی فراهم خواهند کرد تا به این مهم دست پیدا کنند.
وی همچنین در دیدار از کردستان عراق گفت بدلیل اینکه همه پرسی استقلال کردستان یک هفته زودتر از منطقه کاتالونیا برگزار می شود نتیجه آن می تواند کمک زیادی به کاتالانها کند. او از جامعه جهانی خواست تا نتیجه نهایی این دو همه پرسی را به رسمیت بشناسند.

بخش دیگر تشابه بین دو همه پرسی موانعی است که کشورهای عراق و اسپانیا در مقابل برگزاری همه پرسی استقلال قرار داده اند. دیوان عالی عراق بتازگی، همچون اقدامی که بارها در سالهای اخیر از سوی دیوان عالی اسپانیا صورت گرفته است، برگزاری همه پرسی استقلال کردستان را غیرقانونی خواند.

بیشتر بخوانید:
دعوت دولت محلی کاتالونیا به شرکت در همه پرسی استقلال
همه‌پرسی استقلال کاتالونیا؛ مادرید احتمال بازداشت مقامات این منطقه را مردود ندانست
چشم انداز روند جدایی کاتالونیا از اسپانیا در سال ۲۰۱۷

موانع خارجی فشار به رهبران دو منطقه در جهت عدم برگزاری همه پرسی البته چندان شباهتی ندارد. با وجود اینکه برخی از موسسات نظرسنجی پیش بینی کرده اند در صورت برگزاری همه پرسی در این دو منطقه شانس کردها برای بدست آوردن اکثریت آرا در جهت استقلال فراتر از کاتالانها است. اما شانس کردهای عراق برای استقلال بدون خونریزی و کم دردسر بسیار پایین تر از کاتالانها خواهد بود.

دو همسایه عراق، ایران و ترکیه بارها برگزاری همه پرسی و استقلال کردستان را غیرقابل قبول خوانده اند. ایران و ترکیه دو کشوری هستند که مناطق وسیع کردنشین دارند و نگرانی آنها از این است که در صورت استقلال کردهای عراق کردهای مقیم این کشورها نیز ادعای الحاق به کردستان عراق را مطرح کنند. هر چند در این زمینه مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق بارها گفته است که استقلال کردهای عراق ارتباطی با کردهای ایرانی، ترک و سوری ندارد.

#شمخانی: جدایی اقلیم #کردستان به معنای مسدود شدن همه گذرگاه‌های مرزی با #ایران است #KurdistanReferendum#Kurdistanhttps://t.co/tEW2sLTh8Mpic.twitter.com/GFxiWxXOWK

— خبرگزاری تسنیم (@Tasnimnews_Fa) 17 septembre 2017

در اروپا هرچند کشورهای همسایه اسپانیا و متحدان این کشور هیچ کدام از برگزاری همه پرسی دفاع نکرده اند اما می توان انتظار داشت که قاره سبز درصورت پیروزی کاتالانهای استقلال طلب همه پرسی را برسمیت بشناسد. همچنین به نظر می رسد که کاتالانها در صورت پیروزی در استقلال شانس آنرا دارند که اندک اندک به عنوان یک کشور مستقل خود را در دل اروپا جا کنند و با کشورهای مهم این قاره و خصوصا همسایگان اصلی چون فرانسه و پرتغال ارتباطات تجاری و دوستانه‌ای برقرار کنند. دیگر تفاوت مهم دو همه پرسی نقش جغرافیایی دو منطقه است. کردهای عراق در منطقه‌ای هستند که بیشتر از دو دهه درگیر جنگ و تنش است و در حالی که آخرین جنگ داخلی که منطقه کاتالونیا در بطن آن قرار داشت به اواخر دهه سی میلادی برمی گردد. زمانی که آنارشیستها و کمونیستهای جهان در منطقه کاتالونیا علیه دیکتاتور پیشین اسپانیا متحد شدند و جنگ داخلی بین جمهوریخواهان و سلطنت طلبان در این منطقه هزاران کشته برجای گذاشت.

در میان شباهتهای میان کردستان عراق و کاتالونیای اسپانیا می توان به اهمیت صنعتی و اقتصادی این دو منطقه اشاره کرد. منطقه کرکوک قلب تپنده اقتصاد عراق از لحاظ نفتی است. کاتالونیا هم یکی از مهمترین قطبهای کشاورزی و صنعتی اسپانیا به شمار می آید. مقامات این منطقه که حامی استقلال هستند ادعا می کنند که بدون درآمد کاتالونیا اسپانیا یک کشور ورشکسته است.

Supporters of #Catalonia and #Kurdistan Region’s independence rally in Barcelona. Will either achieve statehood? #KurdistanReferendumpic.twitter.com/M4JJZwpNZ8

— Rudaw English (@RudawEnglish) 11 septembre 2017

از آنجا که هیچ سازوکاری برای جدا شدن بخشی از خاک عراق پیش‌بینی نشده است، همه‌پرسی کردستان مثل همه‌پرسی جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا نخواهد بود که بلافاصله روند جدایی را کلید بزند. با توجه به فشارهای داخلی و خارجی زیاد، هر چند که هنوز تا آخرین روز معلوم نخواهد شد که آیا مقامات اقلیم کردستان این همه پرسی را برگزار خواند کرد یا نه، اما تنها برگزاری آن می تواند بسیاری از موازنه‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه را تغییر دهد. از سویی دیگر این همه پرسی می تواند زندگی بسیاری از شهروندان غیرکرد عراق که در مناطق کردنشین زندگی می کنند را نیز تحت تاثیر قراردهد. در طول چهارده سال گذشته، کردها مناطق تحت تصرف خود را گسترش داده‌اند و خیلی از مناطق نفت‌خیز و مناطقی مثل استان کرکوک را تصرف کرده‌اند که شمار زیادی غیر کرد در آن زندگی می‌کنند.