امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه اخیرا مدعی شده که چین نسخه‌ای آموزشی‌تر از تیک‌تاک را در اختیار کودکان خود می‌گذارد در حالی که نسخه‌ای که در اروپا عرضه می‌شود از نظر او با هدف تضعیف توان ذهنی نوجوانان طراحی شده است. تیم «کیوب» در یورونیوز محتوای هر دو نسخه را با هم مقایسه کرده است.
آقای ماکرون گفته نسخه‌ای که چین در اختیار کاربران داخلی قرار می‌دهد بسیار آموزنده‌تر و مفیدتر است در حالی که نسخه جهانی عمدتا محتوای سرگرمی ارائه می‌کند.
او در گفت‌وگو با خوانندگان روزنامه منطقه‌ای «له ووآ دو نور» در شمال فرانسه در ۱۹ نوامبر، به اختلاف میان نسخه چینی و بین‌المللی این اپلیکیشن اشاره کرد.
آقای ماکرون گفت: «نسخه چینی تیک‌تاک به تعداد ساعات محدودی در روز محدود شده و محتوایی که به کودکان نشان می‌دهد کاملا آموزشی است.»
او ادامه داد که چین «متوجه شده ما وسط یک جنگ شناختی هستیم» و افزود که استراتژی پکن «صادر کردن محتوایی است که ذهن جوانان را کند می‌کند و محتوایی که باعث هوشمندتر شدن کودکان می‌شود را برای جمعیت خود نگه داشته است».
بله، نسخه چینی تیک‌تاک وجود دارد
نسخه‌ای که آقای ماکرون به آن اشاره می‌کند «دویین» نام دارد و توسط شرکت چینی بایت‌دنس توسعه یافته؛ همان شرکتی که مالک تیک‌تاک هم هست.
در ظاهر لوگو و ساختار هر دو پلتفرم مشابه است اما تفاوت اصلی در مخاطبان آن‌هاست.
دویین در سال ۲۰۱۶ برای بازار چین راه‌اندازی شد در حالی که تیک‌تاک یک سال بعد برای کاربران بین‌المللی عرضه شد و محتوای متفاوتی ارائه داد.
چین در شبکه‌های اجتماعی خود سانسور گسترده‌ای اعمال می‌کند و هر محتوایی را که مغایر منافع دولت یا تحریک‌کننده ناآرامی سیاسی تلقی شود حذف یا مسدود می‌کند.
این سیاست در مقررات دویین هم دیده می‌شود؛ از جمله ممنوعیت محتوایی که «سنت‌های فرهنگی اصیل کشور را تحریف یا تخریب کند یا به احساسات ملی آسیب بزند».
علاوه بر این، «قانون حمایت از نوجوانان» که در سال ۲۰۲۱ در چین تصویب شد، پلتفرم‌ها را موظف می‌کند ابزارهایی برای محدود کردن استفاده کودکان ایجاد کنند.
در نتیجه بایت‌دنس محدودیت ۴۰ دقیقه استفاده روزانه برای کاربران زیر ۱۴ سال تعیین کرده و استفاده از اپلیکیشن بین ساعت ۱۰ شب تا ۶ صبح نیز برای این گروه سنی ممنوع است.
آیا محتوای دویین واقعا «هوشمندانه‌تر» از تیک‌تاک است؟
برای بررسی ادعای ماکرون تیم کیوب با استفاده از وی‌پی‌ان اپلیکیشن دویین را نصب و یک حساب کاربری برای یک فرد سن ۱۳ ساله ایجاد کردیم.
پس از چند دقیقه استفاده بیشتر محتوای پیشنهادی آموزشی بود؛ از آزمایش‌های ساده علمی (مثلا ویدیویی که نشان می‌دهد تخم‌مرغ در سرکه چه تغییری می‌کند) تا آموزش زبان انگلیسی، موسیقی و آشپزی که همگی آموزشی بودند.
در «حالت مخصوص کودکان» امکان تعیین سلیقه و نوع محتوای ترجیحی توسط والدین وجود دارد و الگوریتم نیز بر اساس این تنظیمات، محتوای مناسب‌تر را پیشنهاد می‌دهد.
همین آزمایش در تیک‌تاک تکرار شد. نسخه زیر ۱۴ سال این اپ در اروپا عمدتا ویدیوهای سرگرمی و تفریحی مثل رقص‌های وایرال یا کلیپ‌های طنز نمایش می‌داد؛ محتوایی که به نظر برخی می‌تواند باعث «زوال ذهنی» شود.
با این حال، در تیک‌تاک نیز بسیاری از تولیدکنندگان محتوا حساب‌های آموزشی دارند.
تیک‌تاک همچنین «حالت مخصوص کاربران خردسال» دارد که شامل محدودیت زمانی، تنظیمات سخت‌گیرانه حریم خصوصی و محدودیت در کامنت‌گذاری، پیام و اشتراک‌گذاری برای کاربران زیر ۱۳ سال است.
در توضیح اپ آمده که این کاربران «همچنان می‌توانند ماهیت خلاقانه تیک‌تاک را تجربه کنند و از محتوای انتخاب‌شده و امکانات خلاقانه اپلیکیشن استفاده کنند».
از سال ۲۰۲۴ نیز تیک‌تاک یک بخش ویژه به نام «STEM» ارائه می‌کند که محتوای علمی، فناوری، مهندسی و ریاضی را برای نوجوانان ۱۳ سال به بالا نمایش می‌دهد.
در نسخه بزرگسالان، هر دو اپلیکیشن یعنی دویین و تیک‌تاک ترکیبی از محتوای آموزشی تا ویدیوهای سرگرمی و بی‌هدف ارائه می‌دهند؛ هرچند دویین همچنان تابع محدودیت‌های سانسور دولتی در چین است.
آیا چین از تیک‌تاک برای اعمال قدرت نرم استفاده می‌کند؟
این تصور که چین از تیک‌تاک برای «کند کردن» ذهن جوانان در جهان استفاده می‌کند، بیشتر از مصاحبه سال ۲۰۲۲ برنامه ۶۰ دقیقه با تریستان هریس، یکی از بنیان‌گزارانیکی از بنیانگذاران مرکز فناوری انسانی، نشات گرفته است.
هریس محدودیت ۴۰ دقیقه استفاده روزانه را «نوعی اعتراف به این‌که فناوری شکل‌دهنده ذهن کودکان است» توصیف کرد.
او به یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۹ اشاره کرد که از حدود ۳ هزار کودک در آمریکا، بریتانیا و چین پرسیده بود در آینده می‌خواهند چه شغلی داشته باشند. در ایالات متحده، محبوب‌ترین پاسخ «اینفلوئنسر» بود، در حالی که در چین «فضانورد» بود.
از آن زمان چندین چهره سیاسی ادعاهای مشابهی را مطرح کرده‌اند و انگشت اتهام را به سمت تیک تاک نشانه گرفته‌اند و اظهار داشته‌اند که دولت چین می‌تواند به داده‌های کاربران دسترسی پیدا کند یا حتی از ایالت‌ها جاسوسی کند.
مجله فوربس در دسامبر ۲۰۲۲ گزارش داد چند کارمند تیک‌تاک با استفاده از ابزارهای موقعیت‌یابی اپ، خبرنگاران را ردیابی کرده‌اند. تیک‌تاک این تخلف را تایید و کارکنان دخیل را اخراج کرد.
پایه این نگرانی‌ها «قانون اطلاعات ملی» چین مصوب ۲۰۱۷ است که شرکت‌های چینی را موظف می‌کند در صورت درخواست با دستگاه‌های اطلاعاتی همکاری کنند.
این قانون شامل شرکت‌هایی می‌شود که خارج از چین هم فعالیت دارند. حتی اگر داده‌های تیک‌تاک خارج از چین ذخیره شود این قانون می‌تواند از نظر تئوریک شامل آن هم بشود.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
کمیسیون اروپا و پارلمان اروپا سال ۲۰۲۳ در واکنش به این نگرانی‌ها نصب تیک‌تاک روی دستگاه‌های کاری کارکنان خود را ممنوع کردند تا از داده‌های نهادی در برابر خطر جاسوسی احتمالی محافظت کنند.