این دیدار در کاخ سفید پس از آن برگزار شد که ترامپ موفق شد دست‌کم بطور موقت، تنش‌ها بین ایالات متحده و چین بر سر صادرات فلزات خاکی کمیاب را (که منبع اصلی اختلاف در مذاکرات تجاری آنها بود) کاهش دهد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا روز پنجشنبه در کاخ سفید با رهبران پنج کشور آسیای مرکزی دیدار کرد.
این دیدار در چهارچوب تلاش‌های واشنگتن برای یافتن فلزات خاکی کمیاب مورد نیاز برای دستگاه‌های پیشرفته (از جمله تلفن‌های هوشمند، خودروهای برقی و جت‌های جنگنده) انجام شد.
ترامپ همچنین با مقامات قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان قبل از شام کاری، جلسات دوجانبه‌ای در دفتر بیضی‌شکل کاه سفید برگزار کرد.
او در جریان شام با این رهبران نیز گفت: «ما مشارکت اقتصادی خود را تقویت می‌کنیم، همکاری‌های امنیتی خود را بهبود می‌بخشیم و پیوندهای کلی خود را گسترش می‌دهیم. این کشورها زمانی میزبان جاده ابریشم باستانی بودند که شرق و غرب را به هم متصل می‌کرد و متاسفانه، روسای جمهور قبلی آمریکا بطور کامل از این منطقه غافل شدند.»
نشست کاخ سفید پس از آن انجام شد که ترامپ توانست دست‌کم بصورت موقت، تنش بین ایالات متحده و چین بر سر صادرات فلزات خاکی کمیاب را که منبع اصلی اختلاف آنها در مذاکرات تجاری است، کاهش دهد.
پکن ماه گذشته، محدودیت‌های صادراتی بر روی عناصر خاکی کمیاب و آهنرباهای حیاتی گسترش داد؛ با این وجود بعد از مذاکرات ترامپ- شی در هفته گذشته، رئیس جمهور چین اعلام کرد که اجرای محدودیت‌های جدید خود را یک سال به تعویق می‌اندازد.
چین تقریبا ۷۰ درصد از معادن عناصر خاکی کمیاب جهان را در اختیار دارد و تقریباً ۹۰ درصد از فرآوری عناصر خاکی کمیاب جهان را کنترل می‌کند. واشنگتن اکنون به دنبال راه‌های جدیدی برای دور زدن چین در این بازار حیاتی است.
قانون لغو محدودیت‌های تجاری دوران شوروی پیشین
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز روز چهارشنبه در این وزارتخانه از رهبران کشورهای آسیای میانه استقبال کرد تا دهمین سالگرد C5+1 را جشن بگیرند و درباره پتانسیل‌های گسترش روابط اقتصادی این کشورها با ایالات متحده گفتگو کنند.
روبیو گفت: «ما اغلب آنقدر زمان خود را صرف تمرکز بر بحران‌ها و مشکلات می‌کنیم (که البته شایسته توجه هستند) که دیگر از صرف زمان کافی برای تمرکز بر فرصت‌های جدید غافل می‌شویم. این چیزی است که اکنون در اینجا وجود دارد: یک فرصت جدید هیجان‌انگیز که در آن منافع ملی کشورهای مربوطه همسو است.»
این دیدارها همچنین یک روز پس از آن برگزار شد که گروهی از سناتورهای دو حزب، قانونی را برای لغو محدودیت‌های تجاری دوران اتحاد جماهیر شوروی پیشین ارائه کردند که به گفته برخی از قانونگذاران، مانع سرمایه‌گذاری آمریکا در کشورهای آسیای مرکزی می‌شد، کشورهایی که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ مستقل شدند.
به گفته مقامات دولت ترامپ، تعمیق روابط ایالات متحده با این کشورها یک اولویت است؛ نکته‌ای که آنها در گفتگوها با مقامات آسیای میانه نیز تصریح کرده‌اند.
سرجیو گور، سفیر آمریکا در هند و فرستاده ویژه ترامپ به آسیای جنوبی و مرکزی، روز چهارشنبه به مقامات آسیای میانه گفت: «تعهد رئیس جمهور به این منطقه این است که شما ارتباط مستقیمی با کاخ سفید داشته باشید و توجهی را که این منطقه بسیار شایسته آن است، دریافت کنید.»
آسیای مرکزی ذخایر عظیمی از عناصر کمیاب خاکی دارد
منطقه آسیای مرکزی ذخایر عظیمی از مواد معدنی کمیاب خاکی دارد و تقریباً نیمی از اورانیوم جهان را تولید می‌کند که برای تولید انرژی هسته‌ای حیاتی است.
برای دهه‌ها، فعالیت گروه کشورهای موسوم به «C5+1» عمدتاً بر امنیت منطقه‌ای متمرکز بوده است، به‌ویژه با توجه به حضور نظامی ایالات متحده در افغانستان و سپس خروجش از این کشور، رفتار چین با مسلمانان قومی اویغور در سین‌کیانگ و تلاش‌های روسیه برای تثبیت مجدد قدرتش در این منطقه.
با وجود این، چین و روسیه مدت‌هاست که از صادرات حیاتی مواد معدنی آسیای مرکزی سود برده‌اند.
بنا بر آمارهای تجاری رصدخانه پیچیدگی اقتصادی (OEC)، قزاقستان در سال ۲۰۲۳ میلادی ۳.۰۷ میلیارد دلار مواد معدنی کلیدی به چین و ۱.۸ میلیارد دلار به روسیه صادر کرده است؛ آنهم در مقایسه با ۵۴۴ میلیون دلار به ایالات متحده آمریکا.
«چارچوب دیپلماتیک C5+1» چیست؟
طرح همکاری دیپلماتیک موسوم به C5+1 چارچوبی برای همکاری آمریکا با پنج کشور آسیای مرکزی است؛ قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان. این ابتکار که نخستین نشست وزرای خارجه آن در سال ۲۰۱۵ در شهر سمرقند برگزار شد، با هدف تقویت مشارکت میان واشنگتن و کشورهای آسیای مرکزی و بر پایه احترام به استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی همه اعضا شکل گرفته است.
کشورهای عضو C5+1 بر این باورند که همکاری جمعی برای دستیابی به اهداف مشترک می‌تواند صلح و رفاه بیشتری را برای هر یک از کشورها به همراه آورد.
ماموریت این چارچوب گسترش همکاری میان آمریکا و پنج کشور آسیای مرکزی برای یافتن راه‌حل‌های منطقه‌ای در برابر چالش‌های جهانی است. تلاش‌های مشترک در چارچوب C5+1 با هدف دستیابی به شکوفایی متقابل از طریق مشارکت‌های اقتصادی منصفانه و متقابل، افزایش امنیت انرژی و ترویج صلح از مسیر قدرت انجام می‌شود.
گروه‌های کاری این ابتکار بر سه محور اصلی تمرکز دارند: اقتصاد، انرژی و امنیت. همچنین «گفت‌وگوی مواد معدنی حیاتی» در چارچوب C5+1 با هدف توسعه همکاری‌های مشترک در زمینه اکتشاف زمین‌شناسی، سرمایه‌گذاری در استخراج و فرآوری، و تقویت زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی تشکیل شده است.
در سال ۲۰۲۲ دبیرخانه‌ای برای C5+1 تأسیس شد تا این چارچوب بیش از پیش نهادینه شود و سطح تعاملات ایالات متحده و کشورهای آسیای مرکزی در راستای اولویت‌های مشترک افزایش یابد.