وضع تحریم اتحادیه اروپا علیه هواپیمایی ایران‌ایر به دلیل کمک به ارسال پهپاد و موشک‌های بالستیک ساخت ایران به روسیه، پروازهای تنها ایرلاین ایرانی را که هنوز به تعدادی از شهرهای اروپایی تردد داشت، متوقف کرد. این اتفاق چه مشکلاتی را برای سفر هوایی بین ایران و اروپا ایجاد کرد و به نفع کدام شرکت‌ها شد؟
آگهی
چند ساعت پس از انتشار خبر تحریم سه شرکت هواپیمایی ایرانی یعنی ایران‌ایر، ماهان و ساها توسط اتحادیه اروپا، مسافران پروازهای ایران‌ایر که همچنان به مقصد‌هایی اروپایی از جمله کلن، فرانکفورت، پاریس و لندن برقرار مانده بود، با دریافت پیامک و ایمیل از لغو پروازهای خود مطلع شدند.
متن پیامک‌ها بدین شرح بود: «مسافر گرامی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، بدینوسیله و با عرض پوزش به اطلاع می‌رساند پرواز شماره ... در تاریخ ... در مسیر ... باطل گردیده است.»
همچنین ایمیلی هم با محتوایی مشابه برای مسافران ارسال شد.
مطابق اطلاعات مندرج در تابلو فرودگاه بین‌المللی امام خمینی تهران نیز در طول ۲۴ ساعت گذشته پروازهای ایران‌ایر از تهران به مقاصد اروپایی لغو شده است.
حتی پروازهای اعزامی به تهران هم لغو شده است. به عنوان نمونه پرواز پاریس به تهران که قرار بود بعداز‌ظهر روز سه‌شنبه وارد فرودگاه امام خمینی تهران شود.
پیش‌تر تعدادی از شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی به دلیل تحریم‌های اتحادیه اروپا و ایالات متحده قید پرواز به ایران را زده بودند. تعداد این شرکت‌ها پس از اوج‌گیری تنش در خاورمیانه و حملات موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل که احتمال واکنش تلافی‌جویانه این کشور را قریب به یقین کرده، به شدت افزایش یافته است.
در حال حاضر، سهم سفر از ایران به اروپا و بالعکس نصیب شرکت‌هایی هواپیمایی اماراتی و عمانی شده و حتی سهم شرکت‌های هواپیمایی ترکیه‌ای نیز در حد واسطه‌ای از مقصد ترکیه به اروپا کاسته شده و آنها هم ناچار شده‌اند که سهم خود در بازار ایران را با ایرلاین‌های ایرانی شریک شوند. چون که به جز شرکت‌های هواپیمایی اماراتیِ فلای‌دُبی (flydubai) و ایرعربیا (Air Arabia) که در زمینه انجام پروازهای ارزان قیمت فعال‌اند، و نیز هواپیمایی عمانی سلام ایر (Salam Air) که آن هم در میان پروازهای ارزان قیمت دسته‌بندی می‌شود، همچنین، شرکت روسیِ ایرفلوت (Aeroflot)، آریانا افغان ایرلاین (Ariana Afghan Airlines) و شرکت سوریِ شام وینگز (Cham Wings) پرواز سایر ایرلاین‌های خارجی به ایران و از ایران به خارج از کشور متوقف شده و یا به طور روزانه لغو می‌شود. سه شرکت هواپیمایی ترکیه‌ای یعنی پگاسوس، آ‌جت و آنادولوجت هم پروازهای کم تعدادی را (در مجموع حدود ۳ پرواز در روز) در مسیر تهران-استانبول برقرار نگاه داشته‌اند که همین تعداد پرواز هم گاهی لغو می‌شود.
در حال حاضر تنها پروازها از ایران به شهرهای خارجیِ دبی، شارجه، مسقط، استانبول، آنکارا، ازمیر، ایروان، کابل، هرات، مزارشریف، سلیمانیه، اربیل، تفلیس، نجف، جده، مدینه، دهلی، گوانگ‌ژو، بانکوک، بغداد، مسکو و دمشق به طور روزانه انجام می‌شود.
در چنین شرایطی، مسافران برای سفر از ایران به اروپا و بالعکس ناگزیر به پیدا کردن مسیرهای جایگزین هستند.
در حال حاضرسه مسیر جایگزین وجود دارد. نخست، پرواز از یکی از شهرهای ایران به دبی و سپس سفر به یکی از شهرهای اروپایی. یورونیوز به عنوان نمونه، پرواز یک‌طرفه از تهران به مقصد فرانکفورت را با استفاده از یکی از شرکت‌های آنلاین فروش بلیت در ایران بررسی کرد. نتیجه آن نشان می‌دهد که ارزان‌ترین بلیت در تاریخ ۱۷ اکتبر (۲۶ مهر ماه) ۸۳ میلیون تومان (۱۲۱۱ یورو) و با مدت زمان ۲۵ ساعت و ۴۵ دقیقه است که با فلای‌دبی و هواپیمایی امارات انجام می‌شود.
مسیر دیگری که برای سفر از ایران به اروپا باقی‌مانده، پرواز با یکی از شرکت‌های هواپیمایی ایرانی به شهرهای ترکیه و سپس سفر به اروپاست. در چارچوب این مسیر، یورونیوز سفر از تهران به پاریس را با استفاده از یک شرکت ایرانیِ فروش آنلاین بلیت هواپیما و سایت اسکای اسکنر بررسی کرد.
نتیجه آن نشان می‌دهد که ارزان‌ترین بلیت در تاریخ ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر ماه) برای سفر از تهران به استانبول ۱۸.۵ میلیون تومان (۲۹۷ یورو) و با مدت زمان ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه است که با پرواز ایران‌ایرتور انجام می‌شود.
اما بررسی پروازهای موجود برای مسیر استانبول به پاریس که در سایت اسکای‌اسکنر مشاهده شد، نشان می‌دهد که به دلیل این که اکثر پروازهای ایرانی به مقصد استانبول بعد از ظهر انجام می‌شود، پیدا کردن پرواز متناسب با آن به پاریس دشوار است. بنابراین یا باید مسافر یک شب را در هتلی در استانبول سپری کند و یا با پرواز ۲۶.۴ میلیون تومانیِ (۳۸۶ یورویی) هواپیمایی ایرانی ماهان خود را تا ۰۹:۳۰ صبح به استانبول برساند. اما چون این پرواز در فرودگاه بین‌المللی استانبول توقف می‌کند و نخستین پرواز اعزامی از استانبول به پاریس در ساعت ۱۰:۲۵ صبح از فرودگاه صبیحایِ استانبول حرکت می‌کند، پس مسافر فرضی ناگزیر است تا پرواز ساعت ۱۳:۳۰ هواپیمایی ترکیه‌ای آنادولو جت را انتخاب کند که بلیت آن به مقصد پاریس بدون هزینه بار، ۱۹۰ یورو است.
پس این مسافر که ساعت ۰۶:۳۰ از تهران حرکت کرده در بهترین حالت با پرداخت حدود ۶۰۰ یورو، ساعت ۱۶:۲۵ دقیقه به پاریس می‌رسد. در حالی که این مسیر با قیمتی مشابه، توسط پروازهای مستقیم ایران‌ایر از تهران به پاریس در ۵ ساعت و ۵۰ دقیقه طی می‌شد.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
اما گزینه سومی که پیشِ‌رویِ مسافران است، سفر به مسقط و سپس پرواز به مقصدی اروپایی است. در قالب این گزینه هم یورونیوز سفر از تهران به پاریس را با استفاده از یک شرکت ایرانیِ فروش آنلاین بلیت هواپیما و سایت اسکای اسکنر بررسی کرد.
نتیجه این بررسی نشان می‌دهد که ارزان‌ترین بلیت در تاریخ ۱۷ اکتبر (۲۶ مهر ماه) ۵ میلیون تومان (۷۳ یورو) و با مدت زمان تقریبی ۳ ساعت است که با هواپیمایی عمانی سلام ایر یا ایرانیِ سپهران ایرلاین انجام می‌شود.
اما بررسی پروازهای موجود برای مسیر مسقط به پاریس که در سایت اسکای‌اسکنر مشاهده شد، نشان می‌دهد که به دلیل این که اکثر پروازهای ایرانی به مقصد مسقط بعد از ظهر و شب انجام می‌شود، مسافر فرضی برای رسیدن به پاریس یا باید پرواز گلف‌ایر را که ساعت ۲۳:۲۵ دقیقه مسقط را به مقصد پاریس ترک می‌کند، انتخاب کند.
بدین ترتیب، او که ۱۹:۰۵ دقیقه تهران را ترک کرده، ساعت ۰۷:۵۵ دقیقه صبح به وقت محلی به پاریس می‌رسد. هزینه بلیت این دو پرواز نیز بدون احتساب هزینه چمدان‌ها ۴۳۲ یورو (حدود ۳۰ میلیون تومان) خواهد بود. گزینه‌ای ارزان‌تر نسبت به دو گزینه قبلی ولی با طول زمانی حدود ۱۲ ساعت.
اما انجام چنین سفرهایی برای شهروندان ایرانی در مقایسه با شهروندان اتحادیه اروپا با یک مانع خاص مواجه است. شهروندان ایرانی به دلیل تحریم‌های بانکی ایالات متحده امکان خرید بین‌المللی ندارند. بنابراین، وقتی که با پروازی به کشور واسط می‌رسند، شخصا امکان خرید بلیت برای مقصد بعدی را ندارند.
همچنین، تحمل پروازهای طولانی برای بسیاری از مسافران مسن و نیز مثلا بیماران و زنان باردار دشوار است. گذشته از این، در برخی از گزینه‌هایی که مطرح شد، نیاز است که مسافر بار و چمدان خود را در مقصد اول تحویل بگیرد یا برای رسیدن به پرواز بعدی ناچار به تغییر فرودگاه شود، مسائلی که گروهی از مسافران را ناچار می‌کند که قید سفر را بزنند.