عمر فتحی بن شتوان بین سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ میلادی وزیر نفت دولت معمر قذافی در لیبی بود. در حال حاضر او در اروپا ساکن است.
پرسش ها و موضوعات زیادی درباره تحولات اخیر لیبی مطرح است: بازیگر اصلی در سرکوب قیام مردمی لیبی چه کسی است؟ نقش و اهمیت نیروهای ناتو در انقلاب لیبی چیست؟ چه بر سر ثروت و پول نفت لیبی آماده است؟ چشم انداز آینده لیبی چست؟
یورونیوز در گفتگویی با عمر فتحی بن شتوان در پاریس نظرات او را درباره این موضوعات جویا شده، که متن کامل آن در زیر میآید.
یورونیوز:
دکتر فتحی بن شتوان به یورونیوز خوش آمدید.
بن شتوان:
سپاسگذارم.
یورونیوز:
دکتر فتحی، شما چند سال وزیر صنایع بودید و برای دو سالی هم تا ۲۰۰۶ که کناره گیری کردید، وزارت نفت را در اختیار داشتید. شما لیبی را به شیوه خاصی ترک کردید. از راه دریا خود را از لیبی به مالت و از مالت به فرانسه رساندید. چه چیزی شما را به ترک کشور واداشت؟
بن شتوان:
روز ۲۰ فوریه، زمانی که انقلاب آغاز شد من به اتفاق خانواده ام به زادگاهم، مصراته رفتیم. شهر مصراته به نوبه خود در مسیر انقلاب قرار گرفته بود. پس از ۴۵ روز در آنجا، با مشورت با دوستانم دریافتم که بهتر است من به مالت بروم و از خارج از کشور، بهتر بتوانم به انقلاب کمک کنم.
واقعیت این است که من کشور را ترک نکردم. ولی برخی مطبوعات اینگونه گفتند، من هم نخواستم با آنها مخالفت کنم.
یورونیوز:
دکتر فتحی بن شتوان، شما و مصطفی ابوالجلیل وزیر دادگستری و همینطور عبدالفتاح یونس وزیر کشور، همگی پس از انقلاب به مخالفان تبدیل شدید. پرسش مطرح این است: چرا قبل از اینکه مطمئن شوید کار حکومت تمام است به مخالفان نپیوستید؟
بن شتوان:
حقیقتش را بخواهید، رژیم لیبی از ابتدا یک نظام ظالم نبود.البته نظامی با چارچوب امنیتی محکمی بود که در آن هیچ کس نمیتوانست حرکتی کند.
حتی سعی و تلاش مخالفان حکومت لیبی طی ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته هم بی فایده بود.
درحالیکه تنها راه ممکن ترک کشور یا ماندن در لیبی و خدمت به دستگاه حاکمه بود.
یورونیوز: قیام و حرکت آزادیخواهانه و خروش مردم در خیابانها شما را شگفت زده کرد و به شما سیاسمتداران اعلام کرد که احتمالا این حرکت تغییراتی را در لیبی به دنبال خواهد آورد. پرسش این است که چرا مخالفان از نیروهای ناتو برای به به نتیجه رسیدن اعتراضاتشان درخواست کمک کردند تا آنها به شیوه خود در زمینه تغییر حکومت لیبی تصمیم بگیرند؟
بن شتوان:
همانطور که میدانید انقلاب به آرامی آغاز شد. اما اندکی بعد، حکومت لیبی به طور جدی و با خشونتی بیسابقه شروع به از بین بردن مخالفان کرد. این میزان خشونت کل دنیا را در حیرت فرو برد. به همین دلیل نیروهای ناتو و سه کشور فرانسه، بریتانیا و آمریکا برای نجات مردم لیبی به میدان آمدند. به یاد دارید که نیروهای قذافی شروع به بمباران شهر بنغازی کردند. و اگر بمباران ادامه مییافت باید شاهد کشته شدن ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزار نفر میبودیم.
یورونیوز:
اما کسانی هستند که مخالفان را سرزنش میکنند به این دلیل که مخالفان یا شورای حکومت انتقالی از برنارد هنری لوی (نویسنده فرانسوی) خواسته اند تا پیام آنها را به اسرائیل برساند. اینکه این شورا می تواند به عنوان راه حل دیگری برای برسمیت شناختن اسرائیل محسوب شود.
بن شتوان:
نه. من فکر میکنم که این یک شایعه است. من شورا و اعضای آن، بویژه شیخ مصطفی را میشناسم. محال است که شورا مرتکب چنین اقدامی شده باشد.
یورونیوز:
منظورتان این است که برنارد هنری لوی، خودسرانه این کار را کرده است؟
بن شتوان:
بله. من فکر میکنم او خواسته با به اسرائیل رفتن، دیگران را به اشتباه بیندازد.
من از شورا طرفداری نمیکنم اما با توجه به شناختی که از اعضای شورا دارم میتوانم بگویم که محال است چنین چیزی واقعیت داشته باشد.
یورونیوز:
اجازه دهید به موضوع دیگری بپردازیم که مورد توجه مردم لیبی است.
میدانیم که لیبی یکی از کشورهای صادر کننده نفت و بنابراین کشوری ثروتمند است. در ضمن میدانیم که شما وزیر نفت دولت معمر قذافی بودید. پرسش این است که چه بر سر ثروت قذافی آمده است؟
بن شتوان:
دقت کنید، صادقانه بگویم. حقیقت این است که طی ده سال گذشته، از زمانی که سیف الاسلام تمام امور اقتصادی لیبی را در دست گرفت این کشور با فساد گسترده مالی روبرو شده است. اقتصاد لیبی در دستان او بود و تمام مقامهای عالیرتبه دولت مستقیما از او دستور میگرفتند.
یورونیوز:
پس قذافی پدر در تمام این موضوعات بیگناه است؟
بن شتوان:
من از جزئیات میگذرم. بنا به تجربهام و مسئولیتهایی که داشتم، سیف الاسلام مسئول اختلاس و انتقال پولها و داراییها به خارج از کشور است. این تمام آن چیزی است که میدانم.
یورونیوز:
حجم پول اختلاس شده چقدر است؟ رقمی دراختیار دارید؟
بن شتوان:
صادقانه بگویم. مردم در این باره صحبت میکنند اما نمیتوان از عدد و رقم مشخصی یاد کرد. به اعتبار آمارهای کشورهای تولید کننده نفت میتوان گفت حجم این پول در سالهای اخیر بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد دلار است.
یورونیوز:
میلیارد دلار؟
بن شتوان:
بله
یورونیوز:
این پول به خارج از لیبی انتقال یافته؟
بن شتوان:
این مبلغ با عنوان سرمایه گذاری یا موارد دیگر انتقال یافته است.
یورونیوز:
آینده لیبی را چطور میبینید؟ آیا پایان حکومت قذافی نزدیک است؟
بن شتوان:
من فکر میکنم عرصه بر او تنگتر شده است. نیروهای مخالف او در پنجاه کیلومتری شهر هستند. او دو راه در پیش رو دارد: یا همچنان به مبارزه ادامه دهد که به نابودی طرابلس خواهد انجامید. یا اینکه او خروج از لیبی را بپذیرد که در این صورت لیبی و طرابلس نجات خواهند یافت.
یورونیوز:
پیش بینی شما از آینده لیبی چیست؟
بن شتوان:
باید طرح و برنامهای داشت و شورای حکومت انتقالی هم طرح و برنامهاش از انقلاب روشن باشد و مراحل مختلف انقلاب را مشخص کند.
از مرحله آزادی لیبی و انتقال قدرت و بازسازی باید روشن باشد.
یورونیوز:
پرسش مطرح دیگر، اینکه آینده ناتو در لیبی چگونه خواهد بود؟
بن شتوان:
نباید فراموش کرد که ناتو با دستورالعمل سازمان ملل متحد و برای یافت چارهای برای بحران دولت مردمی لیبی وارد این کشور شد. نیروهای ناتو به مردم لیبی کمک زیادی کردند و فکر میکنم بدون کمک آنها تعداد کشته شدگان این کشور بیش از این میبود. در برنامه پیش رو، روابط لیبی باید با توجه به کشورهای عرب و کشورهای عضو ناتو تنظیم شود، کشورهایی که موجب نجات صدها هزار نفر از مردم لیبی شدند.
یورونیوز:
دکتر بن شتوان آیا مقامی را در حکومت لیبی پس از انقلاب برای خود تصور می کنید؟
بن شتوان:
من تصمیم دارم که خود را بازنشسته کنم و وقتم را صرف نوشتن و آگاهی بخشی و کمک به دیگران کنم.