«افزایش دوبارۀ شمار اعدامها در ایران نشان میدهد که رویکرد مقامات این کشور چقدر با بقیه جهان متفاوت است؛ چراکه هم اکنون در ۱۴۴ کشور مجازات اعدام یا در قانون یا در عمل، رد شده است.»
تحقیقات مرکز حقوق بشر عبدالرحمن برومند و عفو بینالملل حاکی از آن است که مقامات ایران طی ۶ ماه اول سال جاری میلادی، یعنی از اول ژانویه تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۲ دستکم ۲۵۱ نفر را اعدام کردهاند که برخی از این احکام نیز در ملاءعام اجرا شده است.
این دو مرکز هشدار دادهاند چنانچه در ایران اعدامها با «همین سرعت وحشتناک» ادامه یابد، شمار آنها به زودی از مجموع ۳۱۴ اعدام ثبت شده در کل سال ۲۰۲۱ میلادی فراتر خواهد رفت.
بر اساس گزارش این دو مرکز، اکثر اعدام شدگان در سال جاری میلادی (۱۴۶ نفر) در پی برگزاری محاکماتی بهشدت ناعادلانه به مجازات مرگ محکوم شدند و دلیل کشتن دستکم ۸۶ نفر دیگر نیز ارتکاب جرائمی مرتبط با مواد مخدر اعلام شده است؛ آنهم در حالی که مطابق قوانین بینالمللی، برای چنین جرائمی نباید مجازات اعدام در نظر گرفته شود.
دایانا الطحاوی، معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان عفو بینالملل میگوید: «در شش ماه اول سال ۲۰۲۲ میلادی مقامات ایران به طور متوسط هر روز دستکم یک نفر را اعدام کردهاند... افزایش دوبارۀ اعدامها در ایران از جمله در ملاء عام، بار دیگر نشان میدهد که رویکرد مقامات این کشور چقدر با بقیه جهان متفاوت است؛ چراکه هم اکنون ۱۴۴ کشور مجازات اعدام را در قانون یا در عمل رد کردهاند.»
اعدامهای دستهجمعی در زندانها
بر اساس اطلاعات جمع آوری شده از سوی این دو مرکز، مقامات ایران از اوایل سال ۲۰۲۲ میلادی بارها اقدام به اجرای اعدامهای دستهجمعی کردهاند.
بطور مثال تنها در ۱۵ ژوئن امسال مقامات زندان رجایی شهر در استان البرز دستکم ۱۲ نفر را اعدام کردند. پیش از آن نیز در ۶ ژوئن دستکم ۱۲ نفر در زندان زاهدان بطور دستهجمعی اعدام شدهاند.
منابعی که برای تهیه این گزارش با این دو مرکز گفتگو کردهاند، میگویند که اظهارات مکرر غلامحسین محسنی اژهای، رئیس قوه قضائیه و دیگر مقامات ارشد قضایی در ماههای اخیر مبنی بر «لزوم رسیدگی به شلوغی زندانها» نگرانیهای گستردهای را در میان زندانیان بوجود آورده است؛ چراکه به نظر میرسد افزایش شمار اعدامها، نوعی تلاش برای کاهش تعداد زندانیان باشد.
ترس ایجاد شده از آن رو اهمیت دارد که تحقیقاتی که پیش از این از سوی بنیاد عبدالرحمن برومند انجام شده بود نشان میداد در دورههایی که مقامات ایران در اظهارات عمومی خود از رسیدگی به پروندههای معوقه و کاهش ازدحامها سخن میگفتند، بر شمار اعدامیها بطور قابل توجهی افزوده میشد.
«اقلیت بلوچ» بیشترین قربانی سیاست اعدام
دستکم ۶۵ نفر (۲۶ درصد) از اعدام شدگان سال ۲۰۲۲ میلادی، از اقلیت قوم بلوچ ایران بودند که حدود ۵ درصد از کل جمعیت ایران را تشکیل میدهند؛ جرم بیش از نیمی از این اعدام شدگان نیز جرایم مرتبط با مواد مخدر اعلام شده است.
رویا برومند، فعال حقوق بشر و از بنیانگذاران بنیاد عبدالرحمان برومند میگوید: «استفاده از مجازات اعدام علیه اقلیت بلوچ ایران، مظهر تبعیض و سرکوب ریشهدار آنها برای دهههاست و بیرحمی ذاتی مجازات اعدام را که آسیبپذیرترین جمعیت ایران و جهان را هدف قرار میدهد، بیشتر نشان میدهد.»
بر این اساس در این بیانیه آمده است: «جامعه بینالملل، از جمله اتحادیه اروپا و دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، باید فوراً مداخلاتی در سطح بالا انجام دهند و از مقامات ایرانی بخواهند که مجازات اعدام را برای تمام جرایم مرتبط با مواد مخدر پایان دهند. آنها باید اطمینان حاصل کنند که همکاریهای آنها با ایران برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر، باعث کمک مستقیم یا غیرمستقیم به روند «محرومیت خودسرانه از حق زندگی» که مشخصۀ بارز عملیات مبارزه با مواد مخدر ایران است، نشود.»
این دو مرکز همچنین با اعلام اینکه «مجازات اعدام نقض حق حیات و نهایتِ یک مجازات بیرحمانه و غیرانسانی و تحقیرآمیز است» تاکید کردند که بدون استثناء با هر نوع مجازات اعدام بدون توجه به ماهیت جرم، ویژگیهای مجرم یا روشی که دولت برای کشتن زندانی به کار میبرد، مخالف هستند.