جشنوارهٔ سالزبورگ که مدتهاست نوازندان بزرگ را مجذوب خود میکند میزبان رقابت ویژهای است جایزهٔ معتبرِ هربرت فونکارایان برای رهبر ارکستر جوان.
جشنوارهٔ سالزبورگ که مدتهاست نوازندان بزرگ را مجذوب خود میکند میزبان رقابت ویژهای است جایزهٔ معتبرِ هربرت فونکارایان برای رهبر ارکستر جوان.
هشت نفر از جوانانی جزو که استعدادهای برتر موسیقی نسل خود به شمار میروند به مرحلهٔ نیمهنهایی این رقابت راهیافتهاند. نگاهی به منابع الهام این جوانان میاندازیم و میبینیم چه آرزویی دارند و چگونه برای این رقابت بیمانند آماده میشوند.
توبیاس ووگرر، رهبر ارکستر جوان اتریشی، کارش را با نوازندگی ویولونسل آغاز کرد، او در دبیرستان به رهبری علاقه پیدا کرد، و هدایت ارکستر و گروه کُر دبیرستان را برعهده گرفت.
خود او میگوید: رهبری ارکستر شغل رؤیایی من است، چون از طرفی یک رسالت است و از طرفی یک حرفه، این کار یک عمر با شماست، هیچوقت تمام نمیشود، همیشه درحال یادگیری هستید، و دائم میآموزید. رهبری ارکستر آموختنی است، درست مثل نوازندگی. برای پیشرفت در نوازندگی باید ساز داشت، و اینجا هم ساز شما همان ارکستر است.
توبیاس، به همراه هفت نفر دیگر از میان ۳۰۰ جوان جوانی ۲۱ تا ۳۵ ساله از سراسر دنیا برگزیده شدهاند. بردن این جایزه راه رسیدن به ارکسترهای بزرگ را باز میکند. اما کار یک رهبر ارکستر واقعا چیست؟ او چطور میتواند اینهمه نوازنده را با خود همراه کند؟
ویتالی آلکسییهنوک، دیگر نامزد این مسابقه دراینباره میگوید: «بهنظرم مهمترین کاری که رهبر ارکستر میکند تنفس است. دم و بازدم ساده، اما همین کار ساده هزار شکل مختلف دارد. ما برای تأکید بر آن گاهی از چوب سفیدی استفاده میکنیم که توجه نوازندگان، و حتی گاهی شنوندگان را جلب میکند. رهبر ارکستر تماماً با زبان بدنش حرف میزند، با قلب و مغز و گوشش.»
هیئت داوران استعداد نامزدها را محک میزند. آنها بدون اینکه نوازندگان را از پیش دیده باشند باید بیدرنگ کار هدایت آنها را برای نواختن قطعات شروع کنند، قطعاتی از آثار کلاسیک موتزارت، بتهوون و شوبرت گرفته تا موسیقی مدرن اسکوئنبرگ.
مسابقه سرنوشتساز است و فشار زیادی به شرکتکنندگان وارد میکند. هر کس فقط چند دقیقه وقت دارد تا شیوهٔ اجرایاش را نشان دهد و داوران را قانع کند. کار با جوانان رهبر ارکستر هم برای نوازندگان چالش جالبی است.
ساشا کالین، نوازندهٔ اوبوا در ارکستر موتزارتئوم میگوید: «ما فوراً متوجه استعداد رهبر ارکستر میشویم، یعنی از روی وضوح علائمی که میدهد و کار او با ریتم این را میفهمیم. توصیف و قضاوت کیفیت هنری اجرا کاری سخت و شخصی است. اما ریتم فرد نشان میدهد که مایل است وقت اجرا چه احساسی داشته باشیم.»
این مسابقه نام خود را از یکی از تأثیرگذارترین رهبران ارکستر سدهٔ بیستم گرفته، کسی که پس از موتزارت نامدارترین فرد اهل سالزبورگ بهشمار میرود، یعنی؛ هربرت فون کارایان. او را مدیرکل موسیقی اروپا لقب داده بودند، چراکه برجستهترین ارکسترهای اروپا نظیر فیلارمونیک وین را رهبری میکرد و در جشنوارهٔ سالزبورگ هم نقش کلیدی داشت.
مانفرد هونک، رئیس هیئت داوران این مسابقه دربارهٔ فون کارایان میگوید:« او نتها را حفظ بود و همیشه بدون برگهٔ نت اجرا میکرد، فرهنگ اصوات را بهخوبی میشناخت، و دیگر اینکه همیشه از زمان خودش جلوتر بود.»
و مارکوس هینترهاوزر، کارگردان هنری جشنوارهٔ سالزبورگ هم میافزاید: «از اهمیت فونکارایان برای این فستیوال هرچه بگوییم کم است، او قطب اینجا بود. بهنظرم اگر کارایان زنده بود مسابقهٔ رهبر ارکستر جوان را قلباً دوست میداشت، او آنقدر باهوش و بلندنظر بود که بداند تشویق نسلهای آینده ضروری است.»
تصمیم هئیت داوران اعلام میشود و از میان هشت نامزد این مرحله سه نفر راهی مرحله نهایی میشوند؛ ویتالی آلکسییونوک، توبیاس ووگرر، و هانکیول یون. برنامهٔ بعدی موسیقی به فینال این رقابت اختصاص دارد.