سانتیاگو کالاتراوا، معمار، مهندس سازه و مجسمهساز برجستهٔ اسپانیایی که صاحب آثاری نظیر برج پیچندهٔ معروفِ شهر مالمو در سوئد، و برج ارتباطات منجوویک در بارسلون و موزهٔ فردا در ریودوژانیرو است، حالا در دُبی مجری پروژههای بلندپروازانهتری نظیر کریک تاور و سالن اصلی اکسپو ۲۰۲۰ است.
یورونیوز گفتگویی با این معمار مشهور انجام داده که متن کامل آن را در زیر میخوانید.
یورونیوز: ممکن است بگویید انگیزهٔ شما برای ورود به پیشهٔ معماری چه بوده است؟
سانتیاگو کالاتراوا: بله، من بعد از دبیرستان میخواستم به دانشگاه هنر بروم و یادم هست بازدیدی از کلیسای نوتردام پاریس داشتیم. یادم هست ساعت حدود ۱۱ ظهر بود و نور از پنجرهٔ مشبّک بزرگ کلیسا وارد میشد و چشم مرا گرفت و آنجا بود که فهمیدم معماری چه هنری است. در واقع من در دانشگاه معماری را بهعنوان یک هنر خواندم، البته من مهندسی عمران هم خواندهام چون میخواستم دربارهٔ مواد بیشتر یاد بگیرم، یعنی مصالح معماری، قواعد ساختوساز، ارزیابی و محاسبه و تمامی جنبههای ریاضی فرآیند ساخت را بیاموزم. اما در نهایت این نکته که خود معماری یک هنر است انگیزهٔ من برای ورود به این کار بود.
یورونیوز: میگویند سبک شما نیوفوتوریسم یا نوآیندهگرائی است. خودتان چه میگویید؟
کالاتراوا: واقعیتش این است که خودم نمیدانم آیا سبک خاصی دارم یا نه، اما اگر داشته باشم، سبکِ همین دوران است، البته که همیشه به بعد فکر میکنم، اینکه چطور میشود بهتر کار کرد، چطور زندگی را بهتر کنیم، چطور بناهایی جسورانهتر یا زیباتر یا مناسبتر برای مردم بسازیم و این نوع فکر کردن باعث میشود که ایدههایم را بیشتر در آینده متصور بشوم، چون معتقدم که آینده بهتر از امروز خواهد بود، یا دستکم امیدوارم که باشد.
یورونیوز: شما متولّد والنسیای اسپانیا هستید، زادگاهتان در طول این سالها چه تأثیری بر سبک کاری شما داشته؟
کالاتراوا: شهری که درآن بزرگ شدم جای خوبی بود، چون از یک طرف به مدیترانه میرسید. والنسیا شهری است که آغوشش رو به دنیا باز است، این شهر از قدیم هم بسیار پذیرنده بوده، و بناهای شگفتانگیز زیادی هم دارد.
یورونیوز: کجای کار معماری برایتان جذابتر است؟
کالاتراوا: من از ابتدا مجذوب خود هر پروژه و نوآوری آن میشوم. زیاد طراحی میکنم. اسکیسهای زیادی میزنم و آدمهایی دوروبرم دارم که این طراحیها را بر میدارند و تبدیل به پروژه میکنند و بعد هم از روی آنها ساختمانهای واقعی میسازند. بنابراین، معماری حرفهای است که در آن باید آدمهای کاربلدِ زیادی هم دوروبرتان باشد.
یورونیوز: میگویند شما ستارهٔ معماری هستید، اما تیمتان هم بهاندازهٔ خودتان برجسته است.
کالاتراوا: فکر میکنم قابلیتهای افراد تعیین میکند که بهکدام شاخهٔ معماری گرایش پیدا کنند. همیشه میگویم معماری حرفهٔ محجوبی است، کار برونگرایانهای نیست. برای هر پروژه باید روزها و هفتهها و گاه سالها در دفتر و در خلوت کار کنید.
یورونیوز: ما در دُبی هستیم. چرا اینجا به شهری برای معماری تبدیل شده؟
کالاتراوا: خیلی خوب یادم هست ۲۰ تا ۲۵ و حتی ۳۰ سال پیش چقدر انگیزه داشتم. خب انرژی، رویاها و امیدهایتان را نگاه میکنید و بعد جاهایی مانند دُبی پیدا میشود که میتوانید این رویاها را آنجا عملی کنید، این جاها پُر از شور و شوق و انرژی هستند. دُبی یک از شهرهایی است که بهنوعی ۱۰۰ درصد نماد زمانهٔ ما به حساب میآید، چراکه تقریبا ۱۰۰ درصد در دوران ما ساخته شده، یعنی تقریبا مصادف با نسل ماست.
یورونیوز: الان در حال ساخت کریک تاورِ دُبی هستید، بنایی که وقتی تمام بشود بلندترین برج جهان خواهد بود. ایدهٔ طراحی این برج را از کجا گرفتید؟
کالاتراوا: ایدهٔ کریک تاورِ دُبی از تصویر یک گل با ساقهٔ بلند میآید، مثل نوعی گل لاله. حالا چرا گل؟ برای اینکه فکر کردم چیز بسیار زیبایی است، برای بنایی که درعینحال باید بسیار ساده باشد و همهچیز را در خود جا بدهد و هرکس با دیدنش متوجه زیباییاش بشود.
یورونیوز: برج پیچندهٔ معروفِ شهر مالمو در سوئد، و برج ارتباطات منجوویک در بارسلون، از آثار برجستهٔ شماست. معمارِ سالن اصلی اکسپو ۲۰۲۰ دُبی هم بودهاید. در این کار از چه چیزی الهام گرفتید؟
کالاتراوا: من به زعم خودم تلاش کردم در کارم نماد چیزی را بگنجانم که عصارهٔ فرهنگی اینجاست. تصویری از یک شاهین شکاری با بالهای باز را در ذهن داشتم و طرح سالن اصلی از دل آن در آمد.
یورونیوز: معماری مدرن چطور حدومرزها را کنار میزند؟
کالاتراوا: امروز موادّ و مصالحی نظیر فیبر کربنی میتواند درک ما از معماری را عوض کند چون میشود شکلهای تازهای به آن داد و میتوان برخی حدّومرزها را هم کنار زد. چیزهای دیگری هم هست مثلا فناوریهای تازهٔ انرژی. درک ما از انرژی با ۳۰ سال پیش خیلی فرق دارد و امروز خیلی دغدغهٔ پایایی را داریم.
یورونیوز: موزهٔ فردا که شما در شهر ریودوژانیرو ساختید، یکی از بهترین نمونههای معماری پایا شمرده میشود. اهمیت معماری پایا در چیست؟
کالاتراوا: باید مراقبت زمین باشیم. چون تنها جایی است که داریم. مگر نه؟ و نکته این است که دستکم تلاش کنیم تا این زمین را همانطور که به دست ما رسید به نسل بعدی تحویل بدهیم.
یورونیوز: آیندهتان را چطور میبینید؟
کالاتراوا: میدانید، راستش به خودم قول دادهام تا آخر زندگی کار کنم. چون کار را دوست دارم و ارضای خاطر زیادی برایم میآورد. کار، من را پراشتیاق و امیدوار نگه میدارد. همچنین آدمهای دوروبرم را دوست دارم، یعنی کسانی را که با آنها کار میکنم و اگر بتوانم تا آخرین روز زندگیام کار خواهم کرد.